Sanskrit cbse class 9 chapter 5

सूक्तिमौक्तिकम्

Only Answer

1.(क) यत्नेन वृत्तम् रक्षेत् ।

    (ख) अस्माभिः आत्मनः प्रतिकूलम् आचरणम् न कर्त्तव्यम् ।

    (ग) जन्तवः प्रियवाक्यप्रदानेन तुष्यन्ति ।

    (घ) पुरुषैः गुणेष्वेव प्रयत्नः कर्त्तव्यः ।

    (ङ) सज्जनानां मैत्री पुरा लब्धी पश्चात् च बुद्धिमती भवति ।

    (च) मरालैः सह वियोगेण सरोवराणां हानिः भवति ।

    (छ) भाद्रमासाद्य नद्याः जलम् अपेयं भवति ।

2.  स्तम्भः मेलनम् ।

(क) आस्वाद्यतोयाः ----- (3) नद्यः

(ख) गुणयुक्तः ------------ (4) दरिद्रः

(ग) दिनस्य पूर्वार्धभिन्नाः ---- (1) खलानां मैत्री

(घ) दिनस्य परार्धभिन्नाः ----- (2) सज्जनानां मैत्री

3. श्लोकद्वयोः आङ्ग्लभाषायां लिखत ।

(क) आरम्भगुर्वी क्षयिणी क्रमेण ............ खलसज्जनानाम् ।।

          Meaning  - Long to begin with but diminishes later, (then again), it is small to start off but increases gradually - just the way a shadow differs from the first half of the day to the second half, so does the friendship of a wicked person vs. a good person.

(ख) प्रियवाक्य ....................दरिद्रता ।।

Meaning  -   All beings are pleased when kind words are offered. Hence speak only thus. Is there a scarcity for good words?

4. भिन्नप्रकृतिकं पदं लिखत ।

          (क) सर्वस्वम्  (ख) मरालेन  (ग) धनवताम्  (घ) परितः

5. प्रश्ननिर्माणम्

(क) वृत्ततः क्षीणः दतः भवति ।  उ- कस्मात्

(ख) धर्मसर्वस्वं श्रुत्वा अवधार्यताम् ।  उ- किं / किम्

(ग) वृक्षाः फलं न खादन्ति ।  उ- के

(घ) खलानाम् मैत्री आरम्भगुर्वी भवति । उ- केषाम्

6. लट् लकारे परिवर्त्तयत ।

(क) नद्यः आस्वाद्यतोयाः सन्तु ।

(ख) सः सदैव प्रियवाक्यं वदतु ।

(ग) त्वं परेषां प्रतिकूलानि न समाचर ।

(घ) ते वृत्तं यत्नेन संरक्षतु ।

(ङ) अहं परोपकाराय कार्यं करवाणि ।

7. विभक्तिं प्रयुज्य रिक्तस्थानानि पूरयत ।

(क) अध्यापकैः

(ख) पित्रा

(ग) मुनिना

(घ) मित्रेण

By 

Debashis